Home  /  Wonen & leefomgeving  /  Milieu en natuur  /  Boom en bos  /  Elk een boom  /  Kruisbes of stekelbes

Kruisbes of stekelbes

De kruisbes, ook wel stekelbes genoemd, is een bladverliezende bessenstruik die van oorsprong in Europa voorkomt. Hij staat bekend om zijn eetbare, vaak behaarde bessen die variëren in kleur van groen tot rood of paars, afhankelijk van het ras. De smaak is friszuur tot zoet bij rijping. De meeste variëteiten hebben stekelige takken, al bestaan er ook doornarme rassen. De struik wordt al eeuwen gekweekt in tuinen voor vers gebruik, confituur en gebak. Sommige moderne rassen bevatten genetisch materiaal van Noord-Amerikaanse kruisbessen en zijn beter bestand tegen ziekten. De kruisbes is een nuttige tuinplant voor mens én dier.

Blad

• Handvormig gelobd (3–5 lobben), matgroen

• Aromatisch bij kneuzing

• Valt vrij vroeg in de herfst

• Lijkt op het blad van de zwarte bes, maar ruwer van textuur

Bloei

• Bloeitijd: april – mei

• Kleine, groenige tot roodachtige bloemen in trosjes

• Wordt bestoven door bijen en andere insecten

• Zelfbestuivend, maar kruisbestuiving kan opbrengst verhogen

Vrucht

• Rijpt in juni – juli

• Bessen zijn rond tot ovaal, vaak licht behaard

• Kleuren: groen, geel, rood of paars, afhankelijk van het ras

• Smaak: friszuur tot zoet; rijpe bessen zijn eetbaar uit het vuistje

• Geschikt voor jam, sap, gelei, gebak en inmaak

• Meestal stekelige struik (let op bij plukken)

Ecologie

• Waardplant voor insecten, o.a. kruisbesmot en wilde bijen

• Rijpe bessen zijn voedsel voor vogels zoals merels en spreeuwen

• Doornige takken bieden schuilplek voor kleine dieren

• Standplaats: zonnig tot halfschaduw, voedzame en goed doorlatende bodem

• Gevoelig voor echte meeldauw, vooral oudere rassen

• Moderne rassen zijn vaak ziekteresistent (bv. 'Invicta', 'Hinnonmäki Rood')